Kansere karşı ezber bozan bilim insanı: Prof. Dr. Azra Raza

Dünyada her yıl 20 milyonu aşkın insan kanser nedeniyle hayatını yitiriyor. ABD’deki Kolombiya Üniversitesi’nde kanser konusundaki değerli araştırmaları yanı sıra bu alanda ezber bozan telaffuzları ile tanınan Prof. Dr. Azra Raza, “Kanseri son evrelerinde tedavi etmeye uğraşan bilimsel çalışmalardan çok, kanserin geliştiği birinci hücreye yani teşhise yönelik araştırmalara odaklanmalıyız” diyor. Kendisi üzere onkolog olan eşini 20 yıl evvel lösemi nedeniyle kaybeden Raza, Kanser Savaşçıları Derneği’nin davetlisi olarak geldiği İstanbul’da, bir küme gazeteci ile buluştu.

Kanser tedavisi hem çok şiddetli bir süreç hem de epeyce maliyetli. Hal bu türlü iken araştırmalar büyük oranda, oluşan kanseri tedavi etmeye yönelik. Raza, “Son 50 yıldır kanser teşhis ve tedavisiyle ilgili çalışmalar sonucunda kansere bağlı ölümlerde yüzde 26 azalma sağlandı. Bu muvaffakiyetin kıymetli bir kısmı, tütün kullanımının azaltılması yanında mamografi, PAP Smear, kolonoskopi üzere kanserin erken tespitine yönelik gelişmeler sayesinde kazanıldı. O vakit artık kanserin geliştiği birinci hücreyi bulmaya yönelik araştırmalara yatırım yapmamız gerekiyor” diye belirtiyor.

Azra Raza ve Hasret Yüzak

YENİ BAKIŞ

İlk teşhis için yapılan araştırmalara ayrılan bütçe, toplam araştırma bütçesinin yalnızca yüzde 5’i. Yüzde 95’i ise son kanser hücresini tedavi etmeye yönelik. Bu paraların en azından yüzde 50 yüzde 50 dağıtılması gerek. Raza şu noktanın da altını çiziyor: “Bu vakte kadar yapılanlar yanlış demiyoruz. Alınan yol çok açık. Lakin bir alternatif bakış, daha gözetici, baştan aksiyon alabilecek bir bakış açısı yerleştirmemiz gerekiyor.” 1984’ten beri bu görüşü savunup gayret ediyor Raza.

Bugün ardında kendisine inanan büyük bir kitle var Raza’nın lakin bu noktaya gelmesi hiç kolay olmamış.

“ARTIK ARKAMDALAR”

Süreci şöyle anlatıyor: “Önce mesajım ABD’de herkesi rahatsız etti. Zira var olan sisteme düşman bir telaffuz. Fonlar, var olan sistem doğrultusunda dağıtılıyor. Araştırmacılar, gerek fonları alamamak gerekse topluluktan dışlanma korkusu ile sessiz kalıyorlar. Ben de bunun üzerine en üst makamlara çıktım; ta Clinton devrinden başlayarak Obama, Deva ve artık de Biden… Dinlediler. ‘Komiteler kurulsun’ dendi. Kuruldu lakin hepsi birebir insanlardan oluşuyordu, yani araştırmaları fonlayan insanlardan, kuruluşlardan. Bunun üzerine ‘Amacıma ulaşmak istiyorsam kamuoyunu sarsmalıyım’ dedim. Lakin halka yönelik kampanyalara başlamadan evvel yeniden kendi üniversitemin idaresine gittim ve onlara şunu dedim: ‘Dediklerimin yanlış olduğunu düşünüyorsanız beni yalanlayın, şayet düşünmüyorsanız o vakit ardımda durun.’ İşe yaradı, artık arkamdalar. Biyoonkoloji alanında fikir kümeleri (think tank), üniversiteler ile buluşmalar yaptım. Kolombiya Üniversitesi, Harvard, John Hopkins, Şikago Üniversitesi…Geçen yıl büyük konserler verildi. Önemli paralar toplandı birinci hücre araştırmaları için.”

“DOKU BANKASI”

Peki birinci hücre araştırmaları nasıl ve kimlere yönelik olmalı? Yani Birinci hücreyi nasıl bulacağız? “Önce en fazla risk altında olanlara yönelerek” diyor Raza ve şöyle devam ediyor: “Kimler risk altında? Daha evvel bir kanser geçmişi olup düzgünleşmiş olanlar. Bu şahısların yine kansere diğer bir cins ya da bölgede olsa bile yakalanma ihtimalleri daha yüksek. İşte öncelikle bunu bulup sistemli doku örnekleri alıyoruz. İdrar, kan, saç örnekleri. Hükümetlere teklifim ‘doku bankası’ oluşturmaları. Türkiye bunu rahatlıkla yapabilir.”